Obecnie świadczenia i zasiłki przedemerytalne przyznane na podstawie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu wypłacają organy rentowe (oddziały lub inspektoraty) ZUS właściwe dla miejsca ostatniego zameldowania na pobyt stały osoby uprawnionej. Tam też obecnie należy składać wnioski o ustalenie prawa do świadczeń przedemerytalnych.

Wniosek o świadczenie będzie można złożyć na specjalnym formularzu, co zagwarantuje, że występujący o świadczenie poda wszystkie wymagane dane i skróci okres oczekiwania na przyznanie świadczenia. Osoba występująca o świadczenie przedemerytalne będzie musiała m.in. podać:

• imię, nazwisko i datę urodzenia,
• numer ewidencyjny PESEL,
• numer identyfikacji podatkowej NIP,
• serię i numer dowodu osobistego lub paszportu,
• dane adresowe (adres zameldowania na pobyt stały oraz adres zamieszkania lub do korespondencji, jeżeli są inne niż adres stałego pobytu),
• wskazanie dyspozycji co do przekazywania świadczenia na rachunek w banku lub za pośrednictwem urzędu pocztowego albo spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej.

Wniosek musi być złożony w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego półroczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Skutkiem niedotrzymania terminu będzie odmowa przyznania świadczenia. Jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach ZUS będzie mógł przywrócić termin złożenia wniosku.

W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych potencjalny świadczeniobiorca może podjąć zatrudnienie lub brać udział w pracach interwencyjnych lub robotach publicznych. Jeżeli zakończą się one po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, to osoba występująca o przyznanie świadczenia powinna złożyć wniosek w terminie 14 dni od dnia zakończenia tej pracy. Termin ten nie podlega przywróceniu.

Złożenie wniosku bez kompletu wymaganych załączników opóźni wydanie decyzji w sprawie świadczenia przedemerytalnego. Nie dotyczy to jednak dokumentów koniecznych do ustalenia wysokości przyszłej emerytury. Ich późniejsze dostarczenie nie spowoduje zwłoki w ustaleniu prawa do tego świadczenia.

WARTO WIEDZIEĆ

Złożenie wniosku bez kompletu wymaganych załączników opóźni wydanie decyzji w sprawie świadczenia przedemerytalnego. Wyjątek stanowią dokumenty niezbędne do ustalenia wysokości przyszłej emerytury wnioskodawcy. Ich późniejsze dostarczenie nie spowoduje zwłoki w ustaleniu prawa do tego świadczenia.

Przypominamy, że osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne musi udowodnić m.in. określony staż pracy, sposób rozwiązania stosunku pracy. W tym celu musi przedstawić:

• dowody potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe (zaświadczenia, świadectwa pracy, legitymacje ubezpieczeniowe) oraz okresy pracy w gospodarstwie rolnym lub okresy ubezpieczenia za granicą (dotyczy to okresów przebytych w państwach, z którymi łączy Polskę dwustronna umowa w zakresie zabezpieczenia społecznego oraz okresów przebytych na terenie państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego),
• świadectwo pracy zawierające podstawę rozwiązania stosunku pracy (lub stosunku służbowego) z ostatniego miejsca zatrudnienia lub, w przypadku osób fizycznych, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą, postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości.

Powiatowy urząd pracy, w którym osoba występująca o przyznanie świadczenia przedemerytalnego była zarejestrowana jako bezrobotna przez co najmniej pół roku i w tym czasie pobierała zasiłek dla bezrobotnych, ma obowiązek wydać:

• decyzję o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w przypadku osób, które utraciły to prawo z powodu upływu okresu, na jaki zasiłek został przyznany, a w przypadku przysługiwania zasiłku przez 12 lub 18 miesięcy, informację o upływie 6 miesięcy pobierania takiego zasiłku,
• potwierdzenie, że dana osoba jest nadal zarejestrowana jako bezrobotna oraz że w czasie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji zatrudnienia (lub innej pracy zarobkowej) albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
• świadectwo pracy potwierdzające fakt zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
• w przypadku osób, które utraciły prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy – zaświadczenie o dacie zarejestrowania jako bezrobotne (data ta ma wpływ na ustalenie, czy rejestracja została dokonana w terminie 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy).

Osoba występująca o świadczenie musi także złożyć oświadczenia, że nie zachodzą okoliczności, które wykluczają przyznanie świadczenia przedemerytalnego albo powodują wstrzymanie jego wypłaty. Świadczenia przedemerytalnego nie może otrzymać osoba, która jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe albo współwłaścicielem nieruchomości rolnej, jeżeli jej udział przekracza 2 ha przeliczeniowe. W przypadku gdy wnioskodawca będzie pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy, inwalidzką, strukturalną lub zagraniczną, świadczenie przedemerytalne zostanie przyznane, ale jego wypłata będzie zawieszona do czasu zakończenia ich wypłacania. Jeżeli będzie on uprawniony do renty rodzinnej i do świadczenia przedemerytalnego, to będzie musiał wybrać jedno z nich.

GP RADZI

Osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego musi dopilnować, aby w świadectwie pracy z ostatniego miejsca zatrudnienia znalazła się dokładna adnotacja, z jakiej przyczyny ustał stosunek pracy z podaniem podstawy prawnej. Pracodawca nie może uzasadniać zwolnienia likwidacją etatu np. z przyczyn ekonomicznych, jeżeli dane stanowisko w dalszym ciągu istnieje i zatrudniono na nim nowego pracownika.

Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne musi także złożyć oświadczenie dotyczące wysokości miesięcznego przychodu, jeżeli uzyskuje go z tytułu zatrudnienia (lub innej pracy zarobkowej), służby lub pozarolniczej działalności gospodarczej. Jest to konieczne do ustalenia, czy, w związku z wysokością tego przychodu, wypłata świadczenia zostanie zawieszona, czy będzie wypłacane w zmniejszonej wysokości.

Występujący z wnioskiem musi także poinformować ZUS, czy ma ustalony kapitał początkowy. Jeśli tak, musi wskazać oddział, który ustalił wysokość tego kapitału, oraz podać numer sprawy.

Do wniosku o przyznanie świadczenia trzeba dołączyć również dokumenty, które pozwolą w przyszłości (po spełnieniu warunków) ustalić wysokość emerytury. Wnioskodawca powinien zatem dostarczyć do ZUS zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druki ZUS Rp-7) lub legitymację ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy, kserokopie kart wynagrodzeń, inne dokumenty potwierdzone przez archiwum.

Podkreślamy, że nieterminowe przedłożenie dokumentów wymaganych do ustalenia wysokości emerytury nie stanowi przeszkody do ustalenia przez ZUS prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Jeżeli wnioskodawca ma ustalony kapitał początkowy lub też miał ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, ZUS ma dokumenty potwierdzające wysokość zarobków z okresu wskazanego do ustalenia podstawy wymiaru renty, kapitału. W takim przypadku wystarczy dołączyć do wniosku dokumentację uzupełniającą, gdy osoba ubiegająca się o świadczenie podlegała ubezpieczeniom po ustaleniu kapitału lub przyznaniu renty.

Organ rentowy ZUS będzie wydawał decyzje w sprawach świadczeń przedemerytalnych nie później niż w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Pierwsze decyzje w sprawie świadczeń przedemerytalnych przyznanych na podstawie nowej ustawy o świadczeniach przedemerytalnych zostaną wydane po 1 lutego 2005 r. z uwagi na półroczny okres wyczekiwania – okres pobierania zasiłku.

W decyzji organ rentowy stwierdzi, że przyznaje prawo do świadczenia przedemerytalnego albo odmawia jego przyznania. Decyzja przyznająca świadczenie powinna zawierać wskazanie podstawy prawnej, wysokość świadczenia, datę rozpoczęcia wypłaty i termin płatności oraz pouczenie, o jakich okolicznościach osoba pobierająca świadczenie ma obowiązek powiadomić organ rentowy oraz pouczenie o trybie i terminie odwołania. W decyzji odmownej musi się znaleźć szczegółowe – faktyczne i prawne uzasadnienie odmowy.

Od decyzji ZUS przysługuje prawo wniesienia odwołania (w ciągu 30 dni od dnia jej doręczenia) do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. Odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w ciągu dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku.

Odwołanie wnosi się na piśmie do organu rentowego lub ustnie do protokołu sporządzonego przez organ, który wydał zaskarżaną decyzję. Jeżeli organ rentowy uzna odwołanie, to zmienia lub uchyla decyzję niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od wniesienia odwołania. W przeciwnym razie przekazuje sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem (również w terminie nieprzekraczającym 30 dni).

Od wyroku sądu okręgowego można odwołać się do sądu apelacyjnego. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok w terminie 14 dni od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem, a gdy strona skarżąca nie zażądała uzasadnienia wyroku – w terminie 14 dni od ogłoszenia sentencji wyroku.